Analyse van de beweegredenen van alt-right en extreem-rechts schetst over het algemeen een ontluisterend beeld van zulke bewegingen. Bewegingen die met name egocentrisme en narcisme centraal lijken te hebben staan. Alt-right en extreem-rechts lijken vooral voort te komen uit maatschappelijke jaloezie op hen die het beter hebben. Ze lijken in dat opzicht hoofdzakelijk te worden gedreven door jaloezie, persoonlijke frustratie, onderbuikgevoelens en narcisme.
Wat alt-right en extreem-rechts ons ook voorspiegelen, ze hebben voornamelijk het beste met zichzelf voor. Alt-right en extreem-rechts staan namelijk voor een volstrekt egocentrische en narcistische kijk op onze maatschappij en onze planeet. Deze bestaat er hoofdzakelijk uit dat ze volledig hun eigen gang willen kunnen gaan en alles willen hebben wat anderen ook hebben ter meerdere eer en glorie van zichzelf en hun getrouwen.
Het politieke model van alt-right en extreem-rechts – grotendeels ontspringend uit maatschappelijke jaloezie op status en inkomen – is hierdoor alleszins beperkt en bestaat hoofdzakelijk uit anti-overheid-sentimenten, verheerlijking van het blanke ras en de wens om ongebreideld te kunnen blijven consumeren. Door daarbij nepnieuws en desinformatie niet te schuwen, dragen ze actief bij aan uitholling van de democratie.
In het vervolg van dit artikel beschrijf ik alt-right en extreem-rechts voor de leesbaarheid onder de algemene noemer van extreem-rechts.
Anti-overheid-sentimenten
De anti-overheid-sentimenten bij extreem-rechts ontspringen voornamelijk uit het feit dat extreem-rechts zijn eigen gang wil kunnen gaan zonder al te veel overheidsbemoeienis en -controle. In de praktijk komt dit er op neer dat ze zich waar het hen gelegen is liever niet aan allerlei wetten en regels willen houden.
Ze propageren het uiterst cynische economische model van de volledig vrije markt, dat zoals iedereen weet in het verleden onder andere heeft geleid tot institutionele slavernij, institutionele uitbuiting van werknemers, enorme beurskrachen en andere kapitalistische uitwassen. De motivatie van extreem-rechts komt immers voort uit het volledig hun eigen gang willen kunnen gaan en het ten koste van anderen liefst zoveel mogelijk invloed, macht en geld naar zich toe willen trekken.
Bekende vertegenwoordigers van extreem-rechts zijn doorgaans populisten, zoals Donald Trump, Jair Bolsonaro, Filip Dewinter, Viktor Orbán, Javier Milei, de enige Nederlandse extreem-rechtse partij in ons parlement en de relatief nieuwe omroep in ons publieke bestel die momenteel vooral ruzie maakt met de NPO. Benoemen doe ik die laatste twee bewust niet, want dat is mij te veel eer.
Het ongerijmde prijzen van autocratische of zelfs dictatoriale regimes maakt onderdeel uit van hun natte wensdromen dat autocratische machthebbers alles kunnen doen en laten wat ze willen. Ze vergeten daarbij echter te vertellen dat je als burger in dat geval vervolgens helemaal niets meer in te brengen hebt. Dit maakt pijnlijk duidelijk dat het extreem-rechts absoluut niet om burgerrechten gaat, maar vooral om meer invloed, macht en geld voor zichzelf en hun getrouwen.
Verheerlijking van het blanke ras
De verheerlijking van het blanke ras is historisch gezien waarschijnlijk ontstaan vanuit het kwijtraken van machtsposities en middelen met betrekking tot de toenmalige slavernij. Het propageren van vrijheid en gelijkheid voor iedereen was de voormalige machthebbers en uitbuiters uiteraard een doorn in het oog en dit is altijd zo gebleven. Het sentiment is voornamelijk komen overwaaien uit de Verenigde Staten, zoals wel meer sociaal-culturele tendensen vanuit de VS naar Europa overwaai(d)en.
Een dergelijk verwerpelijk sentiment gebruikt extreem-rechts tot op de dag van vandaag, omdat het nu eenmaal prima aanslaat bij een bepaalde subgroep van kiezers. Daarnaast appelleert het gemakshalve aan de wereldwijde migratiecrises. Verschillen zijn binnen propaganda bovendien gemakkelijker te benadrukken dan overeenkomsten. De onderverdeling in blanke en gekleurde rassen is heden ten dage natuurlijk een gotspe, maar komt extreem-rechts prima uit in hun streven naar meer invloed, macht en geld.
Ongebreideld consumentisme en klimaatontkennen
Uit de wens om ongebreideld te kunnen blijven consumeren en te vervuilen komt de nadrukkelijke afkeer van extreem-rechts ten aanzien van klimaatmaatregelen voort. Klimaatmaatregelen belemmeren extreem-rechts namelijk in hun streven naar meer invloed, macht en geld, omdat dergelijke maatregelen een belemmerend effect op de ongeremde groei hebben. Aan het wereldwijde klimaat en het nageslacht heeft extreem-rechts volledig schijt, want het draait hen vooral om korte termijndoelen ten behoeve van zichzelf en hun getrouwen.
Actief misbruik van nepnieuws en desinformatie
Zoals hierboven volstrekt duidelijk mag zijn geworden, ontbreekt het extreem-rechts grotendeels aan een inhoudelijk gedegen en gedragen visie op veel thema’s en onderwerpen. Dit is mede een gevolg van het feit dat ze hoofdzakelijk worden gedreven door jaloezie, persoonlijke frustratie, onderbuikgevoelens en narcisme. Daarnaast proberen ze omzichtig te verbloemen dat ze vooral streven naar meer invloed, macht en geld voor zichzelf en hun getrouwen.
Ze zoeken daarom niet zelden hun toevlucht tot nepnieuws en desinformatie. Bij gebrek aan een eigen verhaal bekritiseren ze hoofdzakelijk de zittende macht en de bestaande wetenschap. Sociale media vormen hiervoor de ideale platformen. Nepnieuws en desinformatie vormen toepasselijke instrumenten, als jouw inhoudelijk narratief verder aan alle kanten opzichtig rammelt.
Verschillende inherent desinformerende strategieën
Extreem-rechts maakt gebruik van verschillende inherent desinformerende strategieën om mensen te misleiden. Bijvoorbeeld door uiterst selectief van feiten gebruik te maken en dus niet het volledige plaatje te tonen. Of door bewust niet-relevante – maar deels gelijkende – feiten te presenteren als zgn. relevant binnen inhoudelijk niet-toepasselijke argumentatie of debating.
Daarnaast maken ze regelmatig gebruik van opzettelijke negatieve ‘framing’ om te misleiden. Dit betekent dat de onderwerpen die ze in dat opzicht aanhalen hoofdzakelijk als doel hebben om verantwoordelijken (vaak de regering) te beschuldigen van vooropgezette of doelbewuste misleiding (i.c. complotdenken pur sang).
Dergelijke toegepaste strategieën maken desinformatie over het algemeen moeilijk om te weerleggen voor anderen dan inhoudelijk ingevoerden. Hoewel extreem-rechts er niet voor terugschrikt om regelrechte leugens toe te passen, trachten ze dit niettemin tot een minimum te beperken. Immers, regelrechte leugens zijn het makkelijkst te ontkrachten. Dom zijn ze namelijk geenszins.
Verregaande uitholling van de democratie
Indien het extreem-rechts daadwerkelijk lukt om de macht te grijpen, dan doen ze er vervolgens alles aan om die macht vast te houden. Daarbij schuwen ze verregaande uitholling van democratische normen en instituties geenszins. Vanaf het moment van hun deelname aan de macht is namelijk alles er op gericht om die macht zo lang mogelijk vast te houden.
Indien de opportunistische mogelijkheid zich voordoet, past hen mogelijk zelfs het omver werpen van diezelfde democratie. Een accuraat historisch voorbeeld betreft Adolf Hitler met zijn NSDAP, recentere voorbeelden zijn de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 door Trump-getrouwen en de verwoede pogingen tot het ondergraven van de rechtstaat in zowel Hongarije als Polen.
Voor de toekomst
De eerstvolgende keer dat je onverhoopt achter nepnieuws, desinformatie, denkbeelden of partijprogramma’s van alt-right en extreem-rechts aanloopt, hoop ik dat je je bovenstaande motivaties, denkbeelden en methodieken – welke dus grotendeels zijn gebaseerd op jaloezie, persoonlijke frustraties, onderbuikgevoelens en narcisme – duidelijk herinnert of ze nog eens een keer goed doorleest!
Drs. N.A.W. Monger
Beeldcredit: Tyler Merbler from USA, CC BY 2.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/2.0>, via Wikimedia Commons
